سوال و جواب مذهبی

حسنین علیهم السلام در هیچ جنگی در دوران خلفا شرکت نکرده اند. دلایل مختلفی در این مورد وجود دارد:
1. گزارشات تاریخی ای که از حضور حسنین علیهما السلام در برخی فتوحات خبر می دهند مخدوشند. این روایات به نقل طبری از ابن مداینی منتهی می شود و سند این خبر ضعیف است چون اولاً مرسل است و ثانیاً در سند آن یک نفر مجهول(حنش بن ملک تغلبی) و یک نفر کذاب متروک الحدیث(علی بن مجاهد) قرار دارد ابن حجر در مورد علی بن مجاهد می گوید: «علي بن مجاهد بن مسلم القاضي الكابلي بضم الموحدة وتخفيف اللام متروك من التاسعة وليس في شيوخ أحمد أضعف منه» (تقريب التهذيب، ابن حجر العسقلاني الشافعي(852)، دار الرشيد سوريا 1406 ، الطبعة الأولى ، تحقيق محمد عوامة  ج 1   ص 405) لذا این روایت هیچ اعتباری ندارد.
2. طبری در کتاب تاریخش چهار روایت درمورد فتح طبرستان آورده که دو خبرش را از ابن مدائنی با سند واحد نقل می کند و در هر دو روایت نام چند نفر از افراد سرشناسی که در این جنگ حضور داشته اند را نام می برد جالب این است که در روایت اول نام حسنین علیهما السلام را آورده است ولی در روایت دوم نام حسنین را نیاورده است! که امکان تحرف را در این روایت تقویت می کند. (تاريخ الطبري (310)، دار الكتب العلمية – بيروت، ج 2، ص 608)
3. طبق برخی از نقلها، خلیفه دوم به خاطر جلوگیری از نشر احادیث پیامبر صلی الله علیه و آله به مهاجران اجازه خروج از مدینه را نمی داد و به آنان می گفت: بیشترین ترس من پراکنده شدن شما در شهرهاست. شعبی مورخ مورد اعتماد اهل سنت می نویسد: اگر کسی از مهاجران اجازه جنگ می خواست به او می گفت: همین که همراه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) جنگ کردی تو را کافی است.(رسول جعفریان ص 71و72 به نقل از تاریخ خلفا) کسی که از حضور مهاجران در دیگر شهرها بخاطر احتمال پخش فضائل اهل بیت علیهم السلام ترس دارد چگونه اجازه می دهد که خود اهل بیت در این شهرها حضور یابند؟
4. گزارشی در مورد حضور حسنین علیهم السلام در فتوحات در منابع اولیه مانند سیره ابن اسحاق و سیره ابن هشام و ارشاد شیخ مفید و... وجود ندارد. که این مساله بر صحت گزارش به جهت فاصله زمانی ضربه می زند.
5. سن امام حسن و امام حسین علیهما السلام اجازه حضور در جنگهای خلفای اول و دوم را نمی دهد و در زمان خلیفه سوم هم به جهت تشدید بدعتها و بی عدالتیها و حیف و میل بیت المال و عدم وجود مختصر مشاوره های امام علی علیه السلام که در زمان خلفای قبل بوده احتمال چنین کاری بسیار ضعیف است.
6. امام علی علیه السلام چنانکه در خطبه 198 نهج البلاغه آمده در جنگ صفین که خودشان فرماندهی را به عهده داشتند از جنگیدن این دو امام جلوگیری می کردند، حال چگونه ممکن است به آنها اجازه داده باشند در جنگهای زمان خلفا که خودشان حضور نداشته اند شرکت کنند؟ ایشان در این خطبه می فرمایند: «امْلِكُوا عَنِّي هَذَا الْغُلَامَ لَا يَهُدَّنِي‏إ فَإِنَّنِي أَنْفَسُ‏إ بِهَذَيْنِ يَعْنِي الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ ع عَلَى الْمَوْتِ لِئَلَّا يَنْقَطِعَ بِهِمَا نَسْلُ رَسُولِ اللَّهِ ص‏» اين جوان را از جنگ باز دارید مبادا پشتم را بشكند، زيرا دريغم مى ‏آيد كه با شهيد شدن اين دو جوان [يعنى حسن و حسين عليهما السّلام‏] نسل رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله قطع شود.»
7. امام علی علیه السلام طبق گزارش مسعودی در مروج الذهب(ج 2، ص 310، قم، دار الهجرة، چ دوم، 1409) در زمان عمر به پیشنهاد عثمان برای حضور در جنگ، جواب رد دادند حال چگونه ممکن است که به فرزندان خود اجازه داده باشند در این جنگها شرکت کنند؟.
8. عدم حضور حسنین علیهما السلام در این جنگها آنقدر برای برخی از علمای اهل سنت قطعی و مسلم بوده که صریحا منکر حضور امام حسن در این جنگها شده و برخی گزارشات موجود را حمل بر زمان حکومت حضرت امیر علیه السلام کرده اند. جرجانی در کتاب تاریخش می گوید: «وذكر عباس بن عبد الرحمن المروزي في كتابه التاريخ قال قدم الحسن بن علي وعبد الله بن الزبير أصبهان مجتازين إلى جرجان فان ثبت هذا يدل على أنه كان في أيام أمير المؤمنين علي بن أبي طالب رضي الله عنه» (تاريخ جرجان، عالم الكتب بيروت - 1401، الطبعة الثالثة ، تحقيق : د. محمد عبد المعيد خان، ج1 ، ص48)
و...
ر.ک:
1. حيات الامام الحسن بن علي، ج1،ص128 ، باقر شريف قرشي، قم، دارالکتب العلميه.
2. الحيات السياسيه لامام الحسن، ص115 ،جعفر مرتضي عاملي، اوّل، بيروت، دارالسيره، 1414
3. مجله «تاریخ در آیینه پژوهش»، پیش شماره دوم، بهار 1382، مقاله: مواضع امام علی(ع) در برابر فتوحات خلفا .